समाज

गृहपृष्ठ
समाज
एक अर्काको आधार क्षेत्रमा प्रवेश गर्दा मानव र वन्यजन्तु बीच द्वन्द, मानव नै संरक्षणका लागि जिम्मेवार हुनुपर्छ ? नगरप्रमुख यादव

एक अर्काको आधार क्षेत्रमा प्रवेश गर्दा मानव र वन्यजन्तु बीच द्वन्द, मानव नै संरक्षणका लागि जिम्मेवार हुनुपर्छ ? नगरप्रमुख यादव

Decemberमध्य नेपाल संवाददाता

तस्बिर : मध्य नेपाल ।

सवैया साझेदारी वन क्षेत्रका वन्यजन्तु र नजिकको मानवबस्ती भित्रका बासिन्दा बीच द्वन्द हुने गरेको पाइएको छ । वन्यजन्तु आहाराका लागि नजिकका बस्तीमा पस्ने र स्थानीय वासिन्दा पनि वन पैदावार लिन जंगल प्रवेश गर्ने दोहोरो कारण वन्यजन्तु र वन नजिकका सर्वसाधारण बीच द्वन्द हुने गरेको पाइएको हो ।

साझेदारी वन क्षेत्रमा तारबार नलगाएकोले गर्दा काठ दाउराको चोरी तस्करी गर्ने उद्देश्यले मानवहरु पनि वन प्रवेश गर्ने गरेका छन् । स्थानीयले गाईबस्तु लगेर स्वच्छन्द रुपमा जंगलमा चराउने घाँस काट्ने काम निरन्तर चलिरहेकै हुन्छ । यसले वन क्षेत्रमा भएका जंगली जनावरबाट समय समयमा आक्रमण हुने गरेको स्थानीयले बताए । जंगली जनावर पनि मानव बस्तीमा आहाराका लागि प्रवेश गरिदिंदा तिनीहरु प्नि मानवको आक्रमणमा पर्ने गरेको उनीहरुको भनाइ छ ।

हरियो वन कार्यक्रम अन्र्तगत संचारिका समूहले गरेको ‘वातावरणीय संरक्षण तथा लैगिंकता र सामाजिक समावेशिकरण’ बिषयक अभिमुखिकरण कार्यक्रममा बोल्ने सरोकारवालाहरुबाट यस्तो खुलासा भएको हो ।

यो द्वन्द कम गर्न मानव नै बढि अग्रसर हुनुपर्ने र वन जंगलको संरक्षण गर्नु पर्ने पर्सागढी नगरपालिकाका नगरप्रमुख लोकनारायण यादवले बताए । दुबै पक्षले आफ्नो प्रभाव कम गर्ने हो भने वन जंगलको पनि संरक्षण हुने र बाली नालीको पनि संरक्षक हुने उनको भनाइ छ । दुवैले आफ्नो प्रभाव अरुको क्षेत्रमा बढाउने प्रयासले मानव र वन्यजन्तु बीच द्वन्द हुने गरेको पाइएको हो । यसलाई कम गर्न सके वास्तविक समस्या कम हुने पर्सागढी नगरपालिकाका नगर प्रमुख यादवले बताए । ‘वन जंगल हाम्रै लागि भएकोले हामीले नै यसको संरक्षण गर्नु पर्छ’ उनले भने । अभिमुखी कार्यक्रम बेल्दै नगरप्रमुख यादवले वनको संरणमा समुदायको ठुलो भुमिका हुने उनको तर्क छ । ‘हामीलाई चाहिने स्वच्छ हावा पानी, काठ दाउरा लगायतको बस्तु वनजंगलबाट नै पाइने हुँदा यसको संरक्षणसँगै जंगली जनावरको संरक्षण गर्नु पर्ने नगरप्रुख यादवको भनाइ छ ।

पर्सा जिल्लामा रहेको ११ हजार ५ सय ७५ हेक्टर वन क्षेत्र मध्ये ३ हजार १ सय ८८ हेक्टर वन क्षेत्रल सवैया साझेदारी वन अन्तर्गत पर्छ । जसमा वीरगञ्ज महानगरपालिकाका २८ वटा वडा र पर्सागढी नगरपालिकाका २ वटा वडाका वासिन्दा यो वन क्षेत्रका वास्तविक उपभोक्ता छन् ।

साझेदारी र वन कार्यालयको गस्ती टोलीले पनि समय समयमा गस्ती गरेर चोरी तस्कारी नियन्त्रण गर्ने प्रयास गर्दा स्थानीयले प्रर्याप्त सहयोग नगरेको आरोप लगाइएको छ । पर्सा राष्ट्रिय निकुञ्जसँग सीमा जोडिएकोले साझेदारी वनमा पनि प्रसस्त वन्यजन्तु हुने गरेको वनका कर्मचारी बताउँछन् ।

कर्मचारी प्रशासनले वन क्षेत्रमा जान कडाई गर्दा नराम्रो मान्न नहुने पर्सागढी नगरपालिका वडा नम्बर ४ का वडाध्यक्ष समसोद्दिन साह देवान बताए । वनमा तारबार छैन । जति सम्झाउँदा पनि मान्दैनन्, चोरी कटानी गर्छन् । कतिपयले पेशा नै त्यहि बनाएका छन् ।’ यसले गर्दा वन जंगलको संरक्षण हुन नसक्ने र त्यस्ता मानिस नै बढि जंगली जनावरको द्वन्दमा पर्ने उनको तर्क छ । वडाले वनको जमिन छुट्याउन आवश्यक सहयोग गर्ने बताउँदै वडा अध्यक्ष देवानले शादी विवाह जस्ता अति आवश्यक कार्यका लागि फर्निचर बनाउने काठ तत्कालै पाउने गरी व्यवस्था मिलाउन र अन्यथा कडा गर्न वन व्यवस्थापन समूहलसँग आग्रह गरे ।
उता वन कर्मचारीबाट पनि केही कमजोरी रहेको स्थानीयको आरोप छ । वन संरक्षणका लागि गस्ती जाने तयारी हुँदा वन कर्मचारीले नै तस्करलाई फोन गरेर भगाउने गरेको समेत उनीहरुको तर्क छ ।

लामो समयदेखि बाँदर र मानव विच द्धन्द्ध चलिरहेको पर्सागढी नगरपालिका कार्यपालिका सदस्य शान्ती भुजेलले पनि तर्क गरिन् । कतिपय समयमा हामीले पकाएको खाना समेत बाँदरले आएर खाइदिने गरेको उनले बताइन् । अर्का सहभागी हरियाली समूहका सुनित ढकालले वन जंगलबाट काठ दाउरा चोरी तस्करी गरी बेच्ने र त्यही पैसाबाट जाड रक्सी खाई महिला हिंसा बढाउने घटना पनि मानव मानव बीचमा हुने गरेको खुलासा गरे ।

सवैया साझेदारी वन व्यवस्थापन समूहका अध्यक्ष लखनलाल साहले आफनो क्षमता अनुसार समूहले काम गरिहरेको र स्थानीय सरकारले अझ थप सहयोग गर्नु पर्ने उनले माग गरे । स्थानीय सरकारले सडकको छेउमा विरुवा रोप्ने काम गरेको खण्डमा समूहले सहयोग गर्ने उनको भनाइ छ ।

कार्यक्रममा सवैया साझेदारी वन व्यवस्थापन समृुहका अध्यक्ष साहकै अध्यक्षतामा भएको कार्यक्रममा सहायक वन अधिकृत फरमान अंसारी, पत्रकार सुरेश विडारी, निलम पन्त र प्रणय साह लगायतले मन्तव्य व्यक्तm गरेका थिए । सवैया साझेदारी वन व्यवस्थापन समूह, उपभोतmा समूह, महिला हरियो समूह र स्थानीय महिला पुरुष गरी कुल ३५ जनाको कार्यक्रममा सहभागिता रहेको थियो ।

सहभागीहरुलाई वातावरण संरक्षण तथा वन्यजन्तु संरक्षण, लैङ्गिक तथा सामाजिक समावेशिकरण र नागरिक सचेतनामा सञ्चारको महत्वको बारेमा सहजकर्ताहरु रामलक्षन प्रसाद यादव, कविता खड्का र शिवनाथ प्रसाद यादवले प्रशिक्षण दिएका थिए ।