विपत् व्यवस्थापनको पूर्वतयारी खोई ? बाढी आएपछि समान किन्ने ?

स्थानिय

गृहपृष्ठ
स्थानिय
विपत् व्यवस्थापनको पूर्वतयारी खोई ? बाढी आएपछि समान किन्ने ?

विपत् व्यवस्थापनको पूर्वतयारी खोई ? बाढी आएपछि समान किन्ने ?

आइतबार, जेठ २१, २०८०मध्य नेपाल संवाददाता

जल तथा मौषम विज्ञान विभागका अनुसार समान्यतया जेठ १८ गतेदेखि पानी पर्ने सम्भावना हुन सक्छ । अहिले तराईमा प्रचण्ड गर्मी छ तर अचानक पानी आयो भने बाढी आउन सक्छ । प्राकृति प्रकोप अथवा विपत्लाई रोक्न सकिदैन तर पुर्वतयरीले क्षति न्युनिकरण गर्न सकिन्छ हामी कहाँ प्रत्येक वर्ष आउने बढी पहिरोले धनजनको क्षति गरिरहेकै छ । जूनदेखि सेप्टेम्बरसम्म चार महिनाको अवधिलाई दक्षिण एशियाली मनसुनको अवधि मानिन्छ । नेपालमा वार्षिक वर्षाको करिब ८० प्रतिशत वर्षा मनसुनको समयमा हुने गर्छ ।

सरदर वर्षाको ९० देखि १ सय १० प्रतिशतसम्म वर्षालाई सामान्य वर्षा मानिन्छ भने सोभन्दा कम र बढी वर्षा भएमा क्रमशः न्यून वा अधिकतम वर्षा भएको मानिन्छ । तराईमा प्रचण्ड गर्मी खेपी रहेकालाई यो मनसुनले राहतको सास फेर्ने अवसर प्रदान गर्छ तर यसका साथसाथै वर्षातसंगै आउने बाढी पहिरोले त्रासको वातावरण सृजना गर्छ । कतिपय स्थानमा वर्षायाम शुरु हुन साथ स्थानीयको मनमा चिसो पस्छ । रातिको निन्द्रा हराम गर्ने गर्छ । तराईका जिल्लाहरुमा नदी टुटेर गाउमा पस्ने तथा शहरमा पानीको निकास नभएका कारण बस्तीहरु डुवानमा पर्ने गरेको देखिन्छ तर यसलाई नियन्त्रण गर्नका योजना वद्ध तरिकाले अगाडी नढेको देखिन्छ ।

अहिले स्थानी तह अधिकार सम्पन्न भएको छ । स्थानीय स्तरमा भएको समस्या समाधानका लागि अव केन्द्रिय सरकारको मुख ताक्ने दिन गएको छ स्थानीय सरकार गठन भएको छ गाउ गाउमा जनप्रनिधिहरु निर्वाचित भएका छन तर खोई तयारी ? आफनो स्थानीय तहमा राहत तथा उद्धारको काम गर्नका लागि एउटा डुगं सम्मको व्यवस्थापन नगरेको देखियो आखिर किन ध्यान नगएको होला ? यस्तो हो भने स्थानीय सरकारे भुमिका खोई त ? पालिकास्तरमा विपत् व्यवस्थापनको पुर्वतयारी खोई ?

कुनै स्थानमा कुनै पनि किसिमको विपत् आयो भने पहिलो रेस्पोन्स गर्ने भनेकै स्थानीय सरकार हो । सवैभन्दा पहिला समुदाय नै त्यहाँ पुग्छ र सहयोग गर्नु पर्छ । तर स्थानीयस्तरमा सेना, प्रहरीको मुख ताक्ने चलन बढी छ । हामीलाई अरुले आएर सहयोग गर्नुभन्दा पनि समुदायले विपत्को समयमा सहयोग गर्ने दक्ष जन शतिm तयार गर्नु पर्छ । समाजमा बसिसकेका समाजमा चेतनशिल प्राणी भइकन पनि हामी कुनै पनि कुराहरुमा पुर्व तयारी गर्न सक्दैनौ यो ठुलो विडम्बना हो । हामी मानवको सबैभन्दा ठुलो कमजोरी भनेको नै विपत्ति आइसकेपछि बल्ल तात्तिने, चेत आउने र चिन्ता, शोक इत्यादि गर्ने हो । प्रकृतिको नियम नै एक वर्षको अवधिमा कहिले जाडो हुन्छ, कहिले गर्मी हुन्छ, कहिले मौसम ठिक्क हुन्छ कहिले पानी पर्छ, बाढी पहिरोको उच्च जोखिम हुन्छ ।

यी कुराहरु सबै मानिसहरुलाई थाहा छ । उनिहरुलाई जाडो कहिले शुरु हुन्छ ? गर्मी कहिले शुरु हुन्छ ? बर्खायाम कहिले सुरु हुन्छ ? यि सिजनमा जोखिमबाट बच्न के के उपायहरु अबलम्बन गर्न सकिएला भन्ने धेरैथोरै हेक्का पनि छ तर हामी नेपालीहरुको विचित्रको बानी छ कोही जानकारी पाइकन पनि जोखिमको भूमरीमा रुमल्लिन बाध्य छ कोही यस्तो विपत्ति के आइपर्ला र भन्ने हेलचक्रयाँइका कारण जानाजान विपत्तिमा परिरहेको देखिन्छ । हाम्रा स्थानीय सरकारहरुको पनि यस तर्फ ध्यान किन जादैन ? किन हामी चुप बसेका छौ ।

अहिले बषात्को सिजन सुरु हुन लागेको अवस्था छ । यो पानी पर्ने वा बर्षा लाग्ने कुन समयमा हो भन्ने कुरा हिमाल पहाड तराईका सबै जनतालाइ थाहा छ । बर्खामा के के समस्या आइलाग्छन् भन्ने कुरा नागरिकलाईभन्दा धेरै त सरकारलाई थाहा छ । तर पनि हरेक वर्ष पहिरोमा पुरिएर, बाढीले बगाएर, पुल भत्किएर, सडक भत्किएर धेरै नागरिकले ज्यान गएको देखिन्छ । विपत व्यवस्था कसरी गर्ने ? बाढी पहिरोको जोखिमबाट कसरी जोगिने ? क्षति कसरी न्युनिकरण गर्ने ? यस्ता कुराहरुको बारेमा त बर्खा नलाग्दै नागरिकलाइ जानकारी हुनुपर्ने हो । हामीकहाँ ठिक उल्टो परिपाटी छ ।

जव पहिरोले घरबारी बगाउँछ, मान्छेहरु पुर्छ , बाढीले तराई क्षेत्र जलमग्न हुन्छ अनि बल्ल नीति कार्यक्रम, बन्न थाल्छ कसरी क्षति कम गर्ने भन्ने विषयमा ? यी विषयहरु उठेर, छलफल भएर निष्कर्ष निस्कदासम्म धेरै घरहरु बगिसकेका हुन्छन्, धेरै नागरिक मरिसकेका हुन्छन्, तराईका घरहरु जलमग्न भएका हुन्छन् । समुदायले पनि आफ्नो तवरबाट विपत्को सामना गर्न र रक्षा कवज अपनाउन अहिलेबाट नै तयारी सुरु गर्नुपर्छ ।