आज चैत्र शुक्ल नवमीका दिन हिन्दू धर्मावलम्बीहरूले भगवान रामको जन्मोत्सवका रूपमा रामनवमी पर्व देशभर श्रद्धा, भक्ति र हर्षोल्लासका साथ मनाइरहेका छन्। त्रेता युगमा अयोध्यामा राजा दशरथकी रानी कौशल्याबाट भगवान रामको जन्म भएको विश्वास गरिन्छ। भगवान रामलाई सत्य, धर्म, संयम र आदर्शको प्रतीकका रूपमा पूजिन्छ।
रामनवमी हिन्दू धर्मको एक महत्वपूर्ण चाड हो। यस दिनलाई रामचन्द्रको जन्म जयन्तीका रूपमा मनाइन्छ। रामचन्द्रलाई विष्णुको सातौँ अवतार मानिन्छ। पापकर्मको विनाश र धर्मको संस्थापनार्थ उनले मानव अवतार लिएको धार्मिक विश्वास छ।
आजको दिन विहानैदेखि देशका विभिन्न भागमा अवस्थित राम मन्दिरहरूमा पूजाआजा, व्रत, हवन, भजन–कीर्तन लगायत धार्मिक कार्यक्रमहरू आयोजना भइरहेका छन्। भक्तजनहरू मन्दिरहरूमा लाइन लागी दर्शन, पूजा तथा आराधना गरिरहेका छन्। विशेषगरी राजधानीको बत्तीसपुतलीस्थित श्रीराम मन्दिर, जनकपुरधामको जानकी मन्दिर, चितवनको देवघाट, नुवाकोटको त्रिशूलीधाम, बुटवलको रामनगर, अयोध्यापुरी (चितवन) लगायत स्थानहरूमा विशेष धार्मिक कार्यक्रमहरू आयोजना गरिएको छ।
रामनवमी पर्वको अवसरमा मन्दिरहरूमा आकर्षक फूलले सजावट गरिएको छ भने धार्मिक झाँकी तथा रथ यात्राहरू निकालिएको छ। कतिपय ठाउँमा रामलीलाको पनि आयोजन गरिएको छ, जसमा भगवान रामको जीवनका महत्वपूर्ण घटनाहरू नाटकका रूपमा प्रस्तुत गरिन्छ।
यस दिन धेरै भक्तजनहरू निराहार व्रत बस्छन्। रामचरितमानस, रामायण आदि ग्रन्थहरूको पाठ गरिन्छ। रामचन्द्रको नामजप र भजन कीर्तन गरिँदै समाजमा धार्मिक ऊर्जा र सकारात्मक भाव फैलाउने विश्वास गरिएको छ।
पर्वको अवसरमा राष्ट्रपतिदेखि प्रधानमन्त्रीसम्मले शुभकामना सन्देश जारी गरेका छन्। राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले आफ्नो सन्देशमा रामनवमी पर्वले धार्मिक सहिष्णुता, पारस्परिक सद्भाव र राष्ट्रिय एकताको भावना अभिवृद्धि गराउने विश्वास व्यक्त गरेका छन्। प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ ले पनि शुभकामना दिंदै रामनवमीले नेपाली समाजमा शान्ति, समृद्धि र सद्भावना फैलाओस् भन्ने कामना गरेका छन्।
रामनवमी पर्वले समाजमा सत्य, न्याय, कर्तव्य र मर्यादाको महत्त्व दर्शाउने धार्मिक विश्वास छ। भगवान रामले पितृ आज्ञा पालना, नारीको सम्मान, मित्रताको धर्म र प्रजाप्रति कर्तव्य पालनाको उच्च आदर्श स्थापित गरेका थिए। त्यसैले यो पर्वलाई आदर्श जीवनशैलीप्रतिको प्रेरणाका रूपमा पनि लिइन्छ।
विशेषगरी दक्षिण नेपालका जनकपुर, वीरगञ्ज, नेपालगन्ज, भैरहवा, चितवन लगायत क्षेत्रहरूमा रामनवमी विशेष धूमधामका साथ मनाइन्छ। जनकपुरधाममा विगतका वर्षहरूमा झैँ यस वर्ष पनि भव्य शोभायात्रा निकालिएको छ। सयौं संन्यासी, भक्त र स्थानीयबासी सहभागी सो शोभायात्रामा राम, सीता, लक्ष्मण र हनुमानको भेषमा सजिएका पात्रहरूको सहभागिता रहेको छ।
यसबाहेक, विद्यालय, मठ–मन्दिर तथा सामाजिक संघ–संस्थाहरूले रामनवमीका अवसरमा विविध कार्यक्रम आयोजना गरेका छन्। कतिपय ठाउँमा निःशुल्क प्रसाद वितरण, धार्मिक सभाहरू, कथा वाचन कार्यक्रम र स्वास्थ्य शिविरको पनि आयोजना गरिएको छ।
यद्यपि, केही स्थानहरूमा सुरक्षा व्यवस्था कडा पारिएको छ। स्थानीय प्रशासनले भीडभाड हुने ठाउँमा आवश्यक सुरक्षाकर्मी परिचालन गरेको छ। मन्दिर परिसरमा स्वच्छता र सुरक्षाको व्यवस्था मिलाइएको छ भने भक्तजनलाई सजिलै पूजाआजा गर्न सक्ने व्यवस्था गरिएको छ।
रामनवमीले धार्मिक भावनाको मात्र होइन, सामाजिक एकताको पनि सन्देश दिने गर्दछ। यो पर्वको माध्यमबाट मानिसहरूबीच भातृत्व, सहयोग र परस्पर समझदारी बलियो हुने विश्वास गरिन्छ।
यसरी, आज रामनवमी पर्व सम्पूर्ण हिन्दू धर्मावलम्बीहरूद्वारा श्रद्धापूर्वक मनाइँदैछ। भगवान रामको आदर्श र शिक्षालाई आत्मसात् गर्दै सत्य, अहिंसा र धर्मको बाटो अवलम्बन गरौँ भन्ने भावना यो पर्वले बोकेको छ।
जय श्रीराम!
